„Nie czujesz ochoty na seks? To może być całkowicie normalne – poznaj model Basson”

Seksualność w związku: spontaniczne i responsywne pożądanie oraz model Basson – jak naprawdę działa nasza intymność?

Wielu parom wydaje się, że pożądanie powinno pojawiać się samo, nagle, bez wysiłku – jak na początku relacji. Kiedy tak się nie dzieje, rodzi się niepokój: „Coś ze mną nie tak?”, „Dlaczego nie mam ochoty na seks?”, „Czy przestaliśmy się kochać?”.

Tymczasem najnowsza wiedza seksuologiczna i psychologiczna pokazuje, że pożądanie nie zawsze przychodzi spontanicznie – i to jest całkowicie normalne. Zwłaszcza w długotrwałych relacjach. Kluczem do zrozumienia tego zjawiska jest rozróżnienie między pożądaniem spontanicznym a responsywnym, a także znany w seksuologii model biologiczno-relacyjny Basson.

1. Spontaniczne vs. responsywne pożądanie – o co chodzi?

Pożądanie spontaniczne

To ten rodzaj pożądania, który pojawia się „sam z siebie”. Może wystąpić nagle, bez konkretnej przyczyny, często pod wpływem bodźca seksualnego lub fantazji. Częściej obserwuje się je u osób młodszych, na początku relacji lub u osób o bardziej reaktywnej seksualności.

Charakterystyczne:

• „Czuję ochotę na seks bez konkretnego powodu”.
• Pożądanie pojawia się przed kontaktem seksualnym.

Pożądanie responsywne

To pożądanie, które nie pojawia się spontanicznie, ale rozwija się w odpowiedzi na intymność, bliskość emocjonalną, dotyk czy pozytywne doświadczenie seksualne. Jest częstsze u kobiet, ale nie jest zarezerwowane wyłącznie dla nich.

Charakterystyczne:

• Na początku nie odczuwam silnego pożądania, ale w trakcie kontaktu seksualnego zaczynam czuć przyjemność i chęć kontynuowania.
• Pożądanie pojawia się w odpowiedzi na bodźce – emocjonalne i fizyczne.

To kluczowe: pożądanie responsywne nie jest ani gorsze, ani zaburzone. Jest po prostu innym, często dojrzalszym i bardziej relacyjnym sposobem przeżywania seksualności.

2. Model Basson – nowoczesne spojrzenie na kobiecą (i nie tylko) seksualność

Kanadyjska lekarka i badaczka, dr Rosemary Basson, zaproponowała biologiczno-relacyjny model cyrkularny cyklu odpowiedzi seksualnej, który zrewolucjonizował rozumienie kobiecej seksualności.

Tradycyjny model (np. Masters i Johnson) opierał się na sekwencji: pożądanie → podniecenie → orgazm → odprężenie – tzw. model linearny.

Model Basson pokazuje, że w rzeczywistości – szczególnie u kobiet oraz w długoterminowych relacjach – ta sekwencja może wyglądać zupełnie inaczej.

Cechy modelu Basson:

• Seksualność jest cyrkularna, a nie linearna.
• Pożądanie może pojawić się w trakcie, a nie przed kontaktem seksualnym.
• Motywacją do seksu może być potrzeba więzi, czułości, bliskości emocjonalnej, a nie tylko napęd seksualny.
• Satysfakcja emocjonalna stanowi integralny element doświadczenia seksualnego.

Przykład z życia:

Partnerka nie odczuwa pożądania „z góry”, ale zgadza się na wspólną intymność, bo czuje się bezpieczna i blisko z partnerem. W trakcie przyjemnego dotyku, czułości i uważności zaczyna czuć pobudzenie, pożądanie i przyjemność.

3. Dlaczego to rozróżnienie jest tak ważne dla par?

Wiele osób nieświadomie porównuje swoje doświadczenia z nierealistycznymi obrazami seksu – pełnymi nagłego pożądania i intensywnej namiętności. Brak takiego pożądania bywa błędnie interpretowany jako problem, oznaka wypalenia, a czasem nawet jako sygnał końca relacji.

Tymczasem:

• W stałych związkach pożądanie często potrzebuje sprzyjających warunków: bliskości, relaksu, bezpieczeństwa emocjonalnego.
• Seksualność naturalnie zmienia się w czasie – i to nie oznacza jej zaniku, ale transformację.
• Zrozumienie, że pożądanie może być responsywne, pozwala usunąć presję i oczekiwania, a tym samym zwiększyć autentyczność i komfort w relacji.

4. Jak wspierać responsywne pożądanie w związku?

Buduj codzienną bliskość emocjonalną

Rozmowy, spontaniczne gesty, dotyk bez presji. Silna więź emocjonalna to fundament responsywnej gotowości seksualnej.

Zrezygnuj z oczekiwania pożądania „na starcie”

Pożądanie może pojawić się dopiero w trakcie – i to jest całkowicie w porządku. Uważna obecność i delikatna inicjatywa mogą stworzyć warunki do jego rozwoju.

Eksperymentuj z formami bliskości

Niech intymność nie ogranicza się do aktu seksualnego. Masaż, wspólna kąpiel, czułe spojrzenia – to wszystko może budować napięcie i przyjemność.

Rozmawiajcie o swoich potrzebach i typie pożądania

Otwartość zmniejsza poczucie odrzucenia, wzmacnia zrozumienie i redukuje błędne interpretacje zachowań drugiej osoby.

5. Czy z responsywnym pożądaniem można mieć satysfakcjonujące życie seksualne?

Zdecydowanie tak. W rzeczywistości wiele par odkrywa głębszą jakość życia intymnego właśnie wtedy, gdy przestaje gonić za stereotypowym „pożądaniem z reklamy”, a zaczyna tworzyć własny rytm – oparty na zaufaniu, uważności i relacyjnej bliskości.

Seksualność to nie tylko nagły impuls – to proces, który rozwija się w kontekście więzi i relacji. Pożądanie responsywne jest naturalnym i pełnoprawnym elementem seksualności, szczególnie w związkach opartych na emocjonalnym bezpieczeństwie i wzajemnym szacunku. Model Basson daje nam narzędzia do lepszego zrozumienia tego, co naprawdę wspiera seksualne spełnienie – i jak mądrze o nie dbać.